Дәстүрлі музыка мультимедиялық орталығындағы домбыралар туралы ақпарат

Мультимедиялық дәстүрлі музыка орталығының домбыралары

 

Именные домбры из коллекции Мультимидийного центра традиционной музыки

 

Dombry from the collection of the Multimedia Center of Traditional Music

 АХМЕТ ЖҰБАНОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1906-1968) – қазақ музыкасын зерттеуші көрнекті ғалым, әйгілі композитор, дирижер. Қазақстанның халық әртісі, өнертану ғылымының докторы, профессор, академик. Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясында 1945 жылдан 1951 жылға дейін ректор қызметін атқарды, 1954-1961 жылдары қазақ халық аспаптары кафедрасының меңгерушісі болды. Жұбанов қазақ музыкасының тарихы, дирижерлік өнер мен аспаптану пәндерінен дәріс беріп, студенттерге қазақ музыкасының тереңдігін жеткізуге ұмтылды. Жұбанов алғашқы кәсіби қазақ музыкалық ұжымдарының, соның ішінде домбырашылар ансамблінің және кейін Қазақстанның халық аспаптары оркестрі болып танылған ұжымның құрылуына маңызды үлес қосты. Оның еңбектері Қазақстанның дәстүрлі музыкалық мұрасын нығайтып, қазақ музыканттарының жаңа буынын тәрбиелеуге үлкен ықпал етті.

· Домбыраны Қазакстанның бұрынғы басшыларынын бірі Л.И. Мирзоян сыйға берген.

ДОМБРА АХМЕТА ЖУБАНОВА (1906–1968) — один из наиболее значительных деятелей казахской музыки XX века. Он оставил неизгладимый след как композитор, дирижер и музыкальный исследователь. Его вклад в развитие казахской музыкальной культуры огромен, и он стал основателем казахской музыкальной научной школы. С 1945 по 1951 год он был ректором Казахской государственной консерватории имени Курмангазы, а в 1954-1961 годах возглавлял кафедру казахских народных инструментов. Помимо преподавательской деятельности, Жубанов активно занимался научной и исследовательской работой, читая лекции по истории казахской музыки, дирижированию и инструментовке. Он стремился передать студентам важность и глубину традиционной казахской музыкальной культуры, а также обогатить их знания о музыкальном наследии своего народа. Одним из его значительных достижений было создание оркестра казахских народных инструментов, который стал основой для дальнейшего формирования национальных музыкальных коллективов. Эти оркестры стали не только площадкой для исполнения традиционных произведений, но и центром для творчества молодых музыкантов, что помогло сохранить и адаптировать казахскую музыкальную культуру для будущих поколений.

· Домбра была подарена ему одним из руководителей Казахстана Л.И. Мирзояном.

AKHMET ZHUBANOV’S DOMBRA (1906–1968) – was one of the most prominent figures in Kazakh music during the 20th century. He made a profound impact as a composer, conductor, and musicologist. His contributions to the development of Kazakh musical culture are immense, and he is recognized as the founder of the Kazakh musicology school. From 1945 to 1951, Zhubanov served as the Rector of the Kurmangazy Kazakh National Conservatory. Between 1954 and 1961, he chaired the Kazakh Folk Instruments Department at the same institution. In addition to his teaching activities, Zhubanov was deeply engaged in academic and research work, delivering lectures on the history of Kazakh music, conducting, and instrumentation. He emphasized the importance and richness of traditional Kazakh music, striving to enhance students' understanding of their cultural heritage. One of Zhubanov's significant achievements was the establishment of an orchestra of Kazakh folk instruments, which laid the groundwork for the creation of national musical ensembles. These orchestras became not only platforms for performing traditional works but also hubs for fostering creativity among young musicians. This initiative played a crucial role in preserving and modernizing Kazakh musical traditions for future generations.

The dombra was given to him by one of the leaders of Kazakhstan Levon Mirzoyan.

СӘДУАҚАС БАЛМАҒАНБЕТОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1941-1992) – домбырашы, шебер орындаушы және көптеген заманауи күйлердің авторы. 1974 жылы Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясын профессор Х. Тастановтың класында тәмамдаған. 1978 жылы Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясында ұстаздық қызметін бастап, домбырада ойнауды үйретуде ерекше әдіснамасы арқылы танылды. Балмағанбетов қазақ дәстүрлі музыкасының дамуына зор үлес қосты: ол студенттерге домбыра өнерін үйретіп қана қоймай, күйлерді сақтап, қазақ музыкалық мәдениетін насихаттауда маңызды рөл атқарды. Алғашкы ұстазы, туған ағасы Матай Қуантайұлы болды. Ол халық композиторы Қазанғап Тілепбергенұлының бай күй мұрасын жинаушы және жеткізуші.

ДОМБРА САДУАКАСА БАЛМАГАМБЕТОВА (1941–1992) - был выдающимся казахстанским домбристом и музыкантом, который оказал значительное влияние на развитие современной музыки в Казахстане. Он был мастером-исполнителем и автором множества мелодий, играя ключевую роль в музыкальной культуре страны. Балмаганбетов получил образование в Алматинской государственной консерватории имени Курмангазы, где учился в классе профессора Х. Тастанова. В 1974 году, когда консерватория была основана, он продолжил своё обучение, развивая свои навыки и становясь признанным музыкантом в музыкальных кругах. Он был известен своими заслугами в области казахской традиционной музыки, особенно в обучении игре на домбре и сохранении казахского музыкального наследия. Его методика преподавания и вклад в сохранение и популяризацию казахской культуры сделали его одним из выдающихся деятелей в области музыки и образования в Казахстане. Первым учителем Садуакаса был его родной дядя Матай Куантайулы. Он собрал и исполнил богатое наследие кюев народного композитора Казангапа.

SADUAKAS BALMAGAMBETOV'S DOMBRA (1941-1999) – was an outstanding Kazakh dombra player and musician who significantly influenced the development of contemporary music in Kazakhstan. As a master performer and composer of numerous melodies, he played a pivotal role in the nation's musical culture. Balmagambetov received his education at the Kurmangazy Kazakh National Conservatory in Almaty, where he studied under the guidance of Professor Kh. Tastanov. Following the conservatory's establishment in 1974, he continued his studies, honing his skills and earning recognition as a celebrated musician within Kazakhstan's musical circles. He was particularly renowned for his contributions to Kazakh traditional music, excelling in teaching dombra performance and preserving the rich musical heritage of his homeland. His teaching methods and dedication to the promotion and preservation of Kazakh culture established him as a leading figure in both music and education in Kazakhstan. Balmagambetov’s musical journey began with his first teacher, his uncle Matai Kuantaiuly, who played a significant role in shaping his artistry. Saduakas dedicated himself to collecting and performing the legacy of kyuis by the folk composer Kazangap, ensuring their transmission to future generations.

ЖАРҚЫН ШӘКӘРІМОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1947-2019) – домбырашы-күйші, музыка зерттеушісі, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері. 1973 жылы Алматы консерваториясын (қазіргі Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясы) тәмамдаған соң, сол жылы консерваторияда ұстаздық қызметін бастап, 2007 жылға дейін еңбек етті. Осы жылдар ішінде қазақ музыкасының, әсіресе халық музыкасы мен этникалық дәстүрлерінің дамуына елеулі үлес қосты. Шәкәрім халық аспаптарын зерттеп, көптеген дәстүрлі қазақ әуендерін жаңғыртуда белсенді жұмыс атқарды. 1980 жылы ол "Сазген" фольклорлық ансамблін ұйымдастырып, қазақ музыкалық мұрасын насихаттауға зор ықпал етті. 1997 жылы "Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері" атағына ие болды, бұл оның қазақ музыкалық мәдениетіне қосқан үлкен үлесін айқындайды.

· Аспапты 1964 жылы шебер Ермекбаев Ысқақ жасаған.

ДОМБЫРА ЖАРКЫНА ШАКАРИМОВА (1947–2018) – выдающийся казахстанский музыкант, барабанщик и певец, который оказал заметное влияние на развитие казахской музыки, особенно в области народных и этнических традиций. Он был заслуженным деятелем Казахстана, а также признанным музыковедом. После окончания Алматинской консерватории (ныне Казахская национальная консерватория имени Курмангазы) в 1973 году, Жаркын Шакарим начал преподавать в этой же консерватории, где работал до 2007 года. Он посвятил свою жизнь сохранению и развитию музыкального наследия Казахстана, обучая студентов и развивая жанры, связанные с народной музыкой. Особую роль в его творчестве играли барабаны и вокал, с помощью которых он пытался передать дух традиционной казахской музыки. Его труд стал важным звеном в сохранении этнической идентичности и популяризации казахской музыкальной культуры среди молодежи и широкой аудитории. Жаркын Жакияули – выдающийся казахский композитор, поэт и общественный деятель, сыгравший важную роль в возрождении и популяризации казахской народной музыки. Он не только занимался изучением народных инструментов, но и активно работал над восстановлением утраченных мелодий и традиций. В 1980 году создание фольклорного ансамбля «Сазген» стало важным шагом в его деятельности. Этот ансамбль посвятил себя исполнению и популяризации казахского фольклора, что позволило вернуть в культурную жизнь многие забытые мотивы и формы.

· Инструмент был изготовлен в 1964 году мастером Ыскаком Ермекбаевым.

ZHARKYN SHAKARIMOV’S DOMBRA (1947 - 2019) – was an outstanding Kazakh musician, percussionist, and vocalist who significantly influenced the development of Kazakh music, particularly in the realm of folk and ethnic traditions. A merited figure in Kazakhstan's music scene and an esteemed musicologist, Shakarimov dedicated his career to preserving and promoting the nation's musical heritage. After graduating from the Kurmangazy Kazakh National Conservatory in 1973, he joined its teaching staff, teaching there until 2007. His life's work revolved around fostering an appreciation for Kazakh folk music and mentoring students in its performance and preservation. Drums and vocals played a prominent role in his artistry, enabling him to evoke the spirit of traditional Kazakh music. His contributions not only safeguarded ethnic identity but also popularized Kazakh musical traditions among youth and a broader audience. Zharkyn Shakarimov was a prominent Kazakh composer, poet, and public figure instrumental in revitalizing and popularizing Kazakh folk music. His extensive study of folk instruments and commitment to restoring lost melodies and traditions were pivotal to his work. The establishment of the “Sazgen” Folklore Ensemble in 1980 marked a milestone in his career. This ensemble focused on performing and promoting Kazakh folklore, reintroducing forgotten motifs and forms into cultural life.

· Honored Worker of Kazakhstan. The instrument was made in 1964 by the master Yskak Yermekbayev.

 ЖӘНІБЕК КӘРМЕНОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1949-1992) – әнші, жазушы, Қазақстанның еңбек сіңірген артисі, Арқа әншілік дәстүрінің көрнекті өкілі, біртуар өнер иесі. 1987 жылы Алматы мемлекеттік консерваториясында халық әні мамандығының ашылып, қалыптасуына зор үлес қосты. Ол өзіндік ән орындаушылығымен ерекше танылып, көптеген халық композиторларының шығармашылығы мен мұрасын насихаттап, олардың ұмытылған ән мәтіндерін қалпына келтіруге маңызды үлес қосты. Жәнібек Кәрменов Қазақ радиосы мен телевизиясында (А. Сейдімбекпен бірге) халық әншілері мен әншілік дәстүрі жайында хабарлар жүргізді. Өнер тақырыбына арналған бірнеше кітаптарының авторы, соның ішінде "Ақылбайдың әні", "Ғашықтың тілі", "Махаббат әні" сияқты еңбектері жарық көрді. 1984 жылы концерттік-орындаушылық, зерттеу қызметтері және жастар арасында халық өнерін насихаттаудағы жұмыстары үшін Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығына ие болды. 1996 жылы оның есімі Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Қарауыл ауылындағы музыка мектебіне берілді.

ДОМБРА ЖАНИБЕКА КАРМЕНОВА (1949–1992) был выдающимся казахстанским певцом и артистом, который оставил значительный след в музыкальной культуре страны. Его вклад в развитие казахской народной музыки, в особенности арки — традиционного жанра вокального исполнительства, невозможно переоценить. Он был не только талантливым исполнителем, но и важной фигурой в музыкальном образовании Казахстана. В 1987 году Жанибек Карменов сыграл ключевую роль в создании специальности народной песни в Алматинской государственной консерватории. Это событие стало важным шагом в систематизации и сохранении традиций казахского вокального искусства, особенно арки, а также в подготовке профессиональных исполнителей народной музыки. Он был известен своим уникальным стилем исполнения, который сочетал глубокое знание казахской музыкальной традиции с индивидуальностью и артистизмом. В своем творчестве Карменов активно пропагандировал наследие казахских народных композиторов, многие из которых были забыты в советский период. Благодаря его усилиям были восстановлены тексты и мелодии старинных народных песен, что помогло сохранить уникальное культурное наследие для будущих поколений. За свою жизнь Жанибек Карменов стал не только заслуженным артистом Казахстана, но и настоящим проводником народной музыки, сохранившим и приумножившим культурные традиции своей родины. Кроме того, Карменов является автором нескольких книг, посвященных искусству. Среди них: «Песня Акылбая», «Язык влюбленных» и «Песня о любви» — труд, исследующий жанр песни о любви, его особенности в казахской музыкальной культуре и глубину эмоциональных состояний, которые передаются через эту форму искусства. Вклад выдающегося деятеля культуры и музыки, который в 1984 году занимался концертной деятельностью, научной работой и пропагандой народного творчества среди молодежи. Он был удостоен премии Ленинского комсомола, а в 1996 году его имя было присвоено музыкальной школе в селе Караул Абайского района Восточно-Казахстанской области.

ZHANIBEK KARMENOV'S DOMBRA (1949-1992) – was a distinguished Kazakh singer and artist who left a lasting legacy in the musical culture of Kazakhstan. His contributions to the development of Kazakh folk music, particularly the traditional vocal genre arki, are immeasurable. A gifted performer, Karmenov was also a pivotal figure in the advancement of music education in Kazakhstan. In 1987, Zhanibek Karmenov played a key role in establishing the folk song specialization at the Almaty State Conservatory (now the Kurmangazy Kazakh National Conservatory). This initiative marked a significant step in preserving and systematizing the traditions of Kazakh vocal art, particularly arki, while also training professional performers in folk music. Karmenov was celebrated for his distinctive style, which combined profound knowledge of Kazakh musical traditions with individuality and artistic flair. Throughout his career, he actively promoted the legacy of Kazakh folk composers, many of whom had been neglected during the Soviet period. Thanks to his efforts, the texts and melodies of ancient folk songs were restored, ensuring the preservation of Kazakhstan's unique cultural heritage for future generations. In addition to his performance career, Karmenov authored several books dedicated to the art of music, including "The Song of Akylbai", "The Language of Lovers", and "The Song of Love." These works explored the genre of love songs in Kazakh musical culture, delving into their unique characteristics and the depth of emotion they convey. Karmenov’s dedication to preserving and revitalizing Kazakh music earned him widespread recognition. He was awarded the Lenin Komsomol Prize in 1984 for his artistic and cultural contributions. In 1996, a music school in the village of Karaul in the Abai District of East Kazakhstan was named in his honor, further cementing his legacy as a guardian of Kazakhstan’s musical traditions.



ҚОШҚАРБЕК ТАСБЕРГЕНОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1954 - 2013) – күйші, концерт орындаушысы, оқытушы, концертмейстер, Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген артисі. 1981 жылы Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясының оркестр факультетін бітірген. Қазақ күй өнерінің дамуы мен зерттелуіне зор үлес қосқан. 1972 жылдан бастап Құрманғазы атындағы Алматы мемлекеттік консерваториясының ұлттық аспаптар оркестрінде домбырашы, солист, концертмейстер қызметтерін атқарды. 1992–2002 жылдар аралығында консерваторияның концертмейстері болды. Оның консерваторияға қосқан үлесі оқу құралдарының авторы болуымен, сондай-ақ педагогикалық қызметке белсенді қатысып, жаңа музыканттарды даярлаудағы еңбегімен ерекшеленеді. Ол «Жақсыдан – шапағат» және «Сарыарқа әндері» сияқты оқу құралдарының авторы. Қазақтың аспаптық музыкасын насихаттау мақсатында Тасбергенов ТМД елдерінде және шетелдерде (Швеция, Швейцария, Португалия, Австрия, Филиппин, Корея, Түркия, Пәкістан және басқа да елдерде) гастрольдік сапарлармен қазақтың қасиетті домбырасының үнін жеткізді. 1983 жылы І Республикалық Құрманғазы атындағы күйшілер конкурсының лауреаты, 1-орын иегері атанды. 1992 жылы КСРО халық әртісі Нұрғиса Тілендиевтің шақыруымен Қазақтың Мемлекеттік фольклорлы-этнографиялық «Отырар сазы» оркестріне домбырашы ретінде қосылып, кейіннен оркестрдің бас концертмейстері болды. Ол осы оркестрде 2003 жылға дейін қызмет етті. 1995 жылы «Қазақстанның еңбек сіңірген әртісі» атағын алды. 2005 жылы Нұрғиса Тілендиевтің 80 жылдығына орай «Жақсыдан шапағат» атты ноталық оқу кітабын шығарып, Қазақ халқының дәстүрлі ән өнеріне арналған «Сарыарқа әндері» жинағын жариялады.

·         Аспапты шебер Сұлтан Мұсаев 2012 жылы жасаған.

ДОМБРА КОШКАРБЕКА ТАСБЕРГЕНОВА (1954 - 2013) – певец, концертирующий исполнитель, педагог, концертмейстер, Заслуженный артист РК. В 1981 году окончил оркестровый факультет Алматинской государственной консерватории имени Курмангазы. Он внес большой вклад в развитие и исследование казахской музыки. С 1972 года он был активным участником оркестра Алматинской государственной консерватории имени Курмангазы, работая барабанщиком, солистом и концертмейстером. С 1992 по 2002 годы занимал пост концертмейстера консерватории, активно способствуя развитию учебного процесса. Помимо своей исполнительской деятельности, он является автором учебных материалов и активно работает в области педагогики, готовя новое поколение музыкантов. Его вклад в развитие музыкального образования заметен в качестве преподавателя и наставника. Он также издал произведения, такие как «Жаксыдан-Шапагат» и «Песни Сарыарка», а также выступал в разных странах для распространения культуры и искусства Казахстана.

 В 1983 году стал лауреатом І Республиканского конкурса кюйши им. Курмангазы, завоевав 1-е место. В 1992 году народный артист СССР Нургиса Тлендиев пригласил его в Казахский государственный фольклорно-этнографический оркестр «Отрар Сазы» в качестве домбриста. В дальнейшем он стал главным концертмейстером оркестра и продолжал работать в нем до 2003 года. В 1995 году присвоен звание «Заслуженный артист Казахстана». В 2005 году, в честь 80-летнего юбилея выдающегося казахского композитора и музыканта Нургисы Тлендиева, была издана нотная учебная литература "Жаксылыктан Шапағат", также опубликовал сборник «Сарыарка әндері», посвященный традиционному песенному искусству казахского народа.

· Инструмент был изготовлен мастером Султаном Мусаевым в 2012 году.

KOSHKARBEK TASBERGENOV'S DOMBRA (1954 - 2013) – was a celebrated Kazakh singer, performer, educator, and accompanist, honored as a Merited Artist of the Republic of Kazakhstan. He graduated from the orchestral department of the Kurmangazy Kazakh National Conservatory in 1981 and contributed immensely to the development and study of Kazakh music. Since 1972, Tasbergenov played an active role in the conservatory’s orchestra, serving as a percussionist, soloist, and accompanist. Between 1992 and 2002, he worked as the principal accompanist at the conservatory, significantly enhancing the institution’s educational process. Alongside his performing career, he authored educational materials and devoted himself to teaching, shaping future generations of musicians. His published works include "Zhaksydan-Shapagat" and "Songs of Saryarka," which highlight traditional Kazakh music and showcase its cultural significance.

In 1983, Tasbergenov won first place at the inaugural Kurmangazy Republican Kuishi Competition. Later, in 1992, the celebrated People’s Artist of the USSR Nurgissa Tlendiyev invited him to join the Kazakh State Folklore-Ethnographic Orchestra “Otrar Sazy” as a dombra player. He became the orchestra’s chief accompanist and served until 2003. In recognition of his artistic contributions, he was awarded the title of “Merited Artist of Kazakhstan” in 1995. In 2005, in honor of the 80th anniversary of the outstanding Kazakh composer and musician Nurgissa Tlendiyev, the musical educational literature "Zhaksylyktan Shapagat" was published, and the collection "Saryarka anderi" dedicated to the traditional song art of the Kazakh people was also published.

· The instrument was made by master Sultan Musayev in 2012.

 АЛМАСБЕК АЛМАТОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1956 жылы туылған) – қазақ халық жыршылығы мен жыраулық дәстүрін жалғастырушы жырау, домбырашы, фольклор зерттеушісі. Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері (2003), Қазақ ұлттық консерваториясының құрметті профессоры, Қазақстан Республикасы Білім беру ісінің құрметті қызметкері (2003). Алмасбек Нұрмаханұлы 1987–1988 жылдары Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясына дәріс беруге шақырылды. Оның педагогикалық қызметі қазақ халық музыкасын оқыту мен дамытуға бағытталып, ұлттық дәстүрлерді нығайтуға және жаңа буын музыканттарын даярлауға зор үлес қосты. 1987–1990 жылдары ол Қазақ ұлттық консерваториясының «Халық әні» кафедрасын ұйымдастырушылардың бірі және алғашқы меңгерушісі болды.

· Аспапты жасаған шебер Төребай Мәтжанов.

ДОМБРА АЛМАСБЕКА АЛМАТОВА (РОДИЛСЯ В 1956 ГОДУ) – выдающийся казахский исполнитель народного пения и жырау, продолжатель традиций жырау, домбрист и исследователь фольклора. Он является одним из ведущих мастеров казахского устного творчества и важной фигурой в сохранении и развитии народной музыки. Алмасов – Заслуженный деятель искусств Республики Казахстан (2003) и Почетный работник образования Республики Казахстан (2003), что свидетельствует о его огромном вкладе в развитие казахстанской культуры и искусства. Алмасбек Нурмаханович – выдающийся деятель казахской музыки и педагог, который сыграл важную роль в развитии национальных традиций и подготовки новых поколений музыкантов. С 1987 по 1988 год он учился в Казахской национальной консерватории имени Курмангазы, а затем продолжил свою педагогическую карьеру, внося значительный вклад в преподавание казахской народной музыки. Его деятельность была направлена на укрепление и сохранение национальных традиций, а также на развитие музыкальной культуры среди молодежи. С 1987 по 1990 год он работал в той же консерватории, где стал одним из организаторов и первым заведующим кафедры "Народная песня". Это учреждение сыграло ключевую роль в подготовке профессиональных музыкантов, специализирующихся на казахской народной музыке.

· Инструмент был изготовлен мастером Торебаем Матжановым.

ALMASBEK ALMATOV’S DOMBRA (ВORN IN 1956) – is a distinguished Kazakh performer of folk singing, a jyrau, dombra player, and folklore scholar. As a leading master of Kazakh oral traditions, he has made a significant impact on preserving and advancing Kazakh folk music. In 2003, he was recognized as a Merited Artist of the Republic of Kazakhstan and an Honorary Worker of Education of Kazakhstan, underscoring his invaluable contributions to the nation’s culture and arts. Almasbek Almatov is an outstanding figure of Kazakh music and a teacher who played an important role in the development of national traditions and the training of new generations of musicians. His educational journey included studies at the Kurmangazy Kazakh National Conservatory between 1987 and 1988. He subsequently dedicated himself to teaching Kazakh folk music, nurturing the next generation of musicians. From 1987 to 1990, he worked at the conservatory, where he played a pivotal role in founding and chairing the “Folk Song” Department. This department became a cornerstone in the professional training of Kazakh folk musicians.

· The instrument was made by master Torebai Matzhanov.

БАЗАРАЛЫ МҮПТЕКЕЕВТІҢ, ДОМБЫРАСЫ (1967-2015) – қазақтың дәстүрлі күй өнерінің шебері, өнертанушы және фольклорлық зерттеуші. 1967–2015 жылдар аралығында Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясында жұмыс істеді. Ол өнертанушы, зерттеуші және шертпе күй орындаушысы ретінде кеңінен танылды. Осы жылдар ішінде Базаралы Мүптекеев қазақ күйшілік дәстүрін қайта жаңғыртуға және Қазақстанның әртүрлі аймақтарындағы (Жетісу, Арқа, Қаратау, Алтай) музыкалық мұраларды жинақтап, зерттеуге зор үлес қосты. Мүптекеев шертпе күй дәстүрін сақтап, оны жаңғыртуда үлкен еңбек сіңірді. Ол Қытайдың Іле мен Алтай өңірлерінде, сондай-ақ Моңғолиядағы қазақ күйлерін жинап, оларды нотаға түсіріп, көптеген жинақтар шығарды. Оның еңбектерінің ішінде "Жетісудың оңтүстік-шығысындағы күйшілік дәстүр" атты монографиясы және "Күй шақыртқы" атты күй жинағы ерекше орын алады. Сонымен қатар, Базаралы Мүптекеев домбыра күйлерінің ЮНЕСКО-ның мәдени мұралар тізіміне енуіне ықпал еткен тұлғалардың бірі болды. Ол Қазақ ұлттық өнер университетінде фольклорлық зертхананың ашылуына атсалысып, көптеген жас ғалымдарды дайындап, дәстүрлі күй өнерін әлемдік деңгейге көтеруге үлес қосты.

ДОМБРА БАЗАРАЛЫ МУПТЕКЕЕВА (1967-2015) был выдающимся казахским исполнителем традиционного кюя, искусствоведом и фольклорным исследователем, чьи исследования и деятельность оказали значительное влияние на возрождение и сохранение казахской музыкальной традиции. Он родился в 1967 году и с молодости посвятил себя изучению и исполнению кюев, традиционных инструментальных произведений казахской музыки. Муптекеев был профессором Казахской национальной консерватории, где преподавал и активно работал над распространением и сохранением казахского музыкального наследия. Его работы не ограничивались лишь теоретическим изучением, он также был выдающимся исполнителем кюев, в частности, кюев, исполняемых на домбре, традиционном казахском струнном инструменте. Особое внимание он уделял шертпе кюю, жанру, который включает в себя глубокую философскую и музыкальную традицию казахской культуры. Он внёс значительный вклад в изучение и популяризацию кюев различных регионов Казахстана, включая Жетысу, Арку, Каратау и Алтай, где традиции исполнения кюев варьируются. Муптекеев активно занимался исследованием этих региональных особенностей и работал над их сохранением и возрождением. Его научная деятельность охватывала важнейшие аспекты казахского музыкального фольклора, включая теоретическое осмысление кюев, их историю и стилистические особенности. Он был не только мастером исполнения, но и важной фигурой в области казахского искусствоведения, способствовавшей сохранению и трансляции музыкальной традиции для будущих поколений.

BAZARALY MUPTEKEYEV'S DOMBRA (1967-2015) – was a remarkable Kazakh performer of traditional kui, art historian, and folklore researcher. His extensive work and dedication to reviving and preserving Kazakh musical traditions had a profound impact on Kazakhstan's cultural heritage. Born in 1967, Muptekeyev devoted his life to studying and performing kuis, the instrumental masterpieces of Kazakh music. A professor at the Kurmangazy Kazakh National Conservatory, he combined teaching with active efforts to spread and preserve Kazakhstan's rich musical legacy. Renowned for his performances on the dombra, he placed special emphasis on the shertpe kui genre, known for its profound philosophical and musical depth. Muptekeyev's contributions extended to studying and popularizing kui traditions from various regions of Kazakhstan, including Zhetysu, Arka, Karatau, and Altai. He focused on documenting and revitalizing the stylistic diversity of these regional traditions. His academic work provided crucial insights into the theoretical understanding, historical evolution, and stylistic nuances of kuis, making him an essential figure in Kazakh musicology. As both a virtuoso performer and a dedicated scholar, Muptekeyev's efforts ensured the preservation and transmission of Kazakh musical traditions for future generations.

УӘЛИ БЕКЕНОВТЫҢ ДОМБЫРАСЫ (1934-2004) – күйші, домбырашы, зерттеуші, Қазақстанның еңбек сіңірген қызметкері. Алматы консерваториясын (қазіргі Қазақ ұлттық консерваториясы) 1965 жылы бітірген. Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясында 1960 жылдан 1995 жылға дейін жұмыс істеді. Ол Қазақстандағы музыкалық білім беруді дамытуда үлкен үлес қосып, студенттерді оқыту арқылы қазақ музыкалық мәдениетінің дамуына негіз салды. Бекенов педагогикалық және шығармашылық қызметпен белсенді айналысып, қазақ халық музыкасы мен аспаптық орындаушылықты насихаттауға ықпал етті. Оның жұмысы консерватория мен Қазақстанның музыкалық саласы үшін кәсіби стандарттар мен дәстүрлерді қалыптастыруда маңызды қадам болды.

· Аспапты шебер И.И. Романенко 1969-70 жж. жасаған.

ДОМБРА УАЛИ БЕКЕНОВА (1934-2004) — выдающийся казахский кюйши, домбрист и педагог, который сыграл значительную роль в сохранении и развитии казахской музыкальной культуры. Он был не только талантливым музыкантом, но и важным деятелем в области музыкального образования в Казахстане. В 1965 году он завершил обучение в Алматинской консерватории (ныне Казахская национальная консерватория), что стало основой его дальнейшей карьеры как педагога и исполнителя. С 1960 по 1995 год Бекенов работал в Казахской национальной консерватории имени Курмангазы, где оказывал значительное влияние на музыкальное образование в стране. Он не только обучал студентов, но и активно занимался исследовательской деятельностью, способствуя изучению и сохранению традиций казахской народной музыки. Его творчество и педагогическая работа способствовали укреплению связей между народной музыкой и академическим исполнением, а также внесли вклад в развитие профессиональных стандартов в области музыкального образования и исполнения. Бекенов уделял большое внимание пропаганде казахской народной музыки и инструментального исполнения, что сделало его фигуру важным мостом между традиционным искусством и современными музыкальными тенденциями. Его педагогический подход стал основой для формирования новых поколений музыкантов и композиторов, что стало значимым вкладом в культуру и искусство Казахстана. Бекенов Уали Калиакпарович был удостоен звания Заслуженного работника Казахстана, что свидетельствует о его выдающемся вкладе в развитие музыкального образования и культуры в стране.

· Инструмент был изготовлен мастером И.И. Романенко в 1969-1970 гг.

UALI BEKENOV'S DOMBRA (1934-2004) – was an eminent Kazakh kuishi, dombra player, and educator who played a pivotal role in preserving and advancing Kazakh musical culture. A graduate of the Almaty Conservatory (now the Kurmangazy Kazakh National Conservatory) in 1965, Bekenov’s career as a teacher and performer greatly influenced Kazakhstan’s musical education system. From 1960 to 1995, Bekenov worked at the Kurmangazy Conservatory, where he made significant contributions to the study and teaching of Kazakh folk music. His work bridged traditional music with academic performance, raising professional standards in musical education and practice. Bekenov was committed to promoting Kazakh folk music and instrumental performance, establishing himself as a key figure in connecting traditional art with contemporary musical trends. His innovative pedagogical methods shaped generations of musicians and composers, leaving a lasting imprint on Kazakhstan's cultural landscape. Honored as a Merited Worker of Kazakhstan, Bekenov’s achievements reflect his enduring impact on the development of musical education and Kazakh cultural heritage.

· The instrument was made by master I. Romanenko in 1969-70.